Porozumienie Inicjatyw dla Zielonego Pierścienia Warszawy zawiązało się na jesieni 2021 przy okazji pierwszego spotkania okołowarszawskich inicjatyw przyrodniczo-leśnych.
Ten 3-minutowy filmik jest naszą wizytówką i jednocześnie pilotem serialu o okołowarszawskich inicjatywach, które przystąpiły do Porozumienia dla Zielonego Pierścienia Warszawy. Cały serial będzie publikowany w zakładce "Filmy o Ludziach Pierścienia"
Są miasta, których Zielone Pierścienie mają już ponad 200-letnią historię, jak w Wiedniu. Są też takie państwa jak Wielka Brytania, gdzie zasady kształtowania pierścieni miejskich wyznacza i gwarantuje ustawa sejmowa. Są miasta jak Toronto, gdzie Pierścień ma ponad 90% społecznego poparcia wśród mieszkańców, właścicieli i zarządców gruntów, a to dzięki znakomitej kampanii edukacyjnej. Na całym świecie Zielone Pierścienie miast są rzeczywistością planistyczną, prawną i organizacyjną. Niestety nie w Polsce. U nas mamy tylko piękne koncepcje, które gniją w szufladach, podczas gdy chaotyczny rozwój aglomeracji postępuje w błyskawicznym tempie.
Pierwsza w sposób systematyczny i naukowy o Zielonych Pierścieniach miast pisała prawie 170 lat temu ślązaczka, Adelheid Ponińska, pionierka koncepcji terenów rekreacyjnych, na których miejscy robotnicy mogliby regenerować siły przez kontakt z przyrodą i świeżym powietrzem. W Niemczech ta polska hrabina ma swoje pomniki i ulice; w Polsce jest kompletnie nieznana. Sto lat wcześniej, w 1776 roku, oświecony cesarz Józef II oddał mieszkańcom Wiednia do publicznego, powszechnego użytku swoje tereny łowieckie, wcześniej zastrzeżone tylko dla rodu Habsburgów. Tak powstał Wiener Prater, rozległy park podmiejski, który stał się zalążkiem pierwszego na świecie Zielonego Pierścienia miasta. Człowiek, który namówił cesarza-reformatora do tego rewolucyjnego posunięcia był ojcem założyciela pierwszej nowoczesnej organizacji na rzecz kompleksowej ochrony przyrody. To są sprawy dziś zupełnie zapomniane. Organizacja ta istnieje do dziś, a impuls do powstania naszego Porozumienia przyszedł właśnie z Wiednia.
***Regularny kontakt okołowarszawskich inicjatyw leśno-przyrodniczych i nawiązanie współpracy między nimi zawdzięczamy słynnej już fundacji Lasy i Obywatelki (LiO), która wspomaga merytorycznie oddolne inicjatywy na rzecz ochrony przyrody i klimatu w całej Polsce. Tych lokalnych grup działania powstały w ostatnich kilku latach całe setki. W wielu regionach organizowane są pod egidą LiO platformy kontaktów i wymiany doświadczeń pomiędzy grupkami działającymi po sąsiedzku, wokół tego samego miasta czy kompleksu leśnego.
Podczas jesiennego spotkania inicjatyw okołowarszawskich zaproponowaliśmy, że udzielimy obywatelskiego wsparcia projektowi, który na poziomie planistycznym jest gotowy właściwie we wszystkich szczegółach, dzięki pracy zespołu naukowców i planistów w ramach Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego w Warszawie. Prace nad Zielonym Pierścieniem Aglomeracji Warszawskiej trwają od kilkunastu lat. Wcześniej istniały podobne, nigdy nie zrealizowane koncepcje.
Problem polega na tym, że cały projekt pozostaje wyłącznie w sferze deklaracji. Nie przekłada się na żadne uregulowania prawne. 50 gmin funkcjonujących w granicach Pierścienia uchwala swoje własne, odrębne plany miejscowe i dodaje wciąż kolejne tereny pod zabudowę, choć już teraz ich powierzchnia jest kilkukrotnie przeszacowana w stosunku do aktualnych prognoz demograficznych. Pod względem chaosu przestrzennego i wskaźnika rozproszenia zabudowy Polska zajmuje pierwsze niechlubne miejsce w Unii. Rząd tworzy kolejne specustawy, śni o inwestycjach na mocarstwową skalę. Wojewódzcy i powiatowi włodarze wytyczają i rozbudowują drogi i sieci komunikacyjne. Na żadnym z tych poziomów decyzyjnych Zielony Pierścień w ogóle nie jest brany pod uwagę.
Chcemy to zmienić.
Warszawa jest, trochę jak symbolizująca ją Syrenka, dziewczyną wystawioną nago na mróz i spiekotę dnia. Brakuje jej szat, które pozwoliłyby jej przetrwać gwałtowne zmiany klimatu. Pierścień ma być taką koszulką dla Warszawy, chroniącą ją przez efektem wyspy ciepła, utratą zasobów wody, pozwalającą na napływ czystego powietrza, źródłem życiodajnego tlenu i równowagi między rozwojem miasta a środowiskiem naturalnym. Dla mieszkańców aglomeracji Pierścień może być ich bliskim codziennym rajem i przystanią, miejscem odpoczynku, sportu, kontaktu z przyrodą, uprawy własnych zdrowych warzyw czy owoców.
***
Nasze Porozumienie składa się z kilkunastu grup i grupek działających wokół całej Warszawy. Ich liczba stale rośnie. Większość z tych grup 2-3 lata temu jeszcze nie istniała. Pandemia, rosnąca świadomość klimatyczna, a także intensyfikacja pozyskania drewna w lasach okołomiejskich przez PPL Lasy Państwowe - wywołały zjawisko unikalne na skalę europejską. Liczba aktywnych grup działających lokalnie na rzecz przyrody i klimatu rośnie każdego roku w postępie szybszym niż geometryczny.
Każda z tych grup i grupek ma swoje ukochane miejsca, drzewa, fragmenty przyrody. W zdecydowanej większości przypadków są to tereny i obiekty publiczne. Paradoks polega na tym, że społeczności lokalne muszą bronić swoich skrawków biosfery przed instytucjami, które teoretycznie opiekują się nimi W IMIENIU i NA RZECZ mieszkańców: przed samorządami gminnymi i powiatowymi, Lasami Państwowymi i Miejskimi, RDOŚ, Wodami Polskimi itp. To smutne i jednocześnie niosące nadzieję zjawisko: lokalne społeczności aktywnie występujące w obronie "swojej" przyrody PRZECIW tym, którzy z naszego wyboru i z naszych podatków zostali powołani, żeby ją chronić.
Jednak czy musimy opierać nasze działania na proteście i sprzeciwie? A może da się rozmawiać z decydentami, z zarządcami lasów, z właścicielami gruntów, ze wszystkimi interesariuszami Pierścienia, tak, by zamiast konfliktów tworzyć platformę porozumienia dla wspólnego dobra? Czy można desperackie, lokalne, egoistyczne NIE zastąpić radosnym i wspólnym TAK?
Zajrzyjcie do zakładek "Pierścień w pigułce" i "Kalendarz działań" oraz do naszej prezentacji Powerpoint (widoczna po kliknięciu na mapę), żeby dowiedzieć się, jak chcemy to osiągnąć!
